Inzicht in fysieke groei binnen de turnsport; een belangrijk aspect

Fysieke groei bij turnsters. Omdat turn(st)ers, maar uiteraard ook andere sporters in de gymsport, blootgesteld worden aan veel trainingsuren, zijn zij extra kwetsbaar voor het oplopen van een blessure. Uit de literatuur blijkt dat vooral intrinsieke (persoonsgebonden) risico factoren aanwezig zijn in de turnsport.

Met name fysieke groei en ontwikkeling spelen hierin een belangrijke rol, met verschillende onderliggende mechanismen. Denk bijvoorbeeld een verandering in de kracht of een vermindering in coördinatie. Dit kan leiden tot een daling in de prestatie en uiteindelijk een stijging in het blessure risico.

Om deze blessures te voorkomen is het dus van groot belang om inzicht te krijgen in hoe de groei nou eigenlijk werkt. Wanneer we hier extra aandacht aan kunnen (of misschien wel zouden moeten) besteden. En welke consequenties de groei heeft voor fysieke parameters die nodig zijn in de turnsport.

Growth en maturation

In de literatuur worden de begrippen ‘growth’ en ‘maturation’ veelal gebruikt. Omdat dit belangrijke kernbegrippen zijn in de vele artikelen over dit onderwerp, is er in deze e-learning voor gekozen om deze woorden niet te vertalen naar het Nederlands. (ondanks dat dit in de intro wel gepoogd is, echter geeft dit niet helemaal de juiste lading aan de begrippen).

Als we het hebben over ‘growth’, gaat dit vooral over de eerste twintig jaar van je leven, inclusief de 9 maanden voor je geboorte. Het is gericht op de toename in je lichaamsgrootte, wat te maken heeft met 3 verschillende processen op celniveau. Een toename in je celdeling (dat noem je hyperplasie), een toename in je celvolume (dat noem je hypertrofie) en een toename van de intercellulaire substanties (dat noem je accretion). Moeilijke begrippen, maar er verandert in ieder geval iets in je cellen waardoor je groeit.

Opnieuw fysieke groei

Gedurende je puberteit groei je opnieuw, wat ‘maturation’ wordt genoemd. Maturation refereert zowel naar de timing als het tempo van het ‘mature’ worden. Als we het hebben over timing gaat dit om wanneer het proces plaatsvindt en als we het hebben over het tempo gaat het om de snelheid van de gebeurtenissen gedurende dit proces. Wat dit proces precies inhoudt?

Met name een aantal veranderingen in je lichaam (eigenlijk net zoals bij de groei die hiervoor is benoemd); je weefsels passen zich aan, je organen, orgaansystemen en enzymen veranderen en de chemische samenstelling in je lichaam verandert daarmee ook. Daarnaast worden je zenuwstelsel en de endocriene systemen (dat zijn je hormonen) ‘mature’, waarmee ook je seksuele, skelet en somatische systemen veranderen.

Er verandert dus wederom veel in je lichaam, alleen gaat dit over een andere periode dan de eerste ‘groei’ die je mee maakt.

Fysieke groei en hormonen

De fysieke groei brengt hormonale veranderingen met zich mee. We zullen de belangrijkste veranderingen als het gaat om hormonen toelichten. Je kunt hier niet direct iets mee in de praktijk, maar wellicht is het wel interessant om te weten. Daarnaast heb je op deze manier ook wat meer achtergrondinformatie over welke processen er nou allemaal optreden als we groeien.

Hormonen zijn stoffen die in het lichaam worden afgegeven door je klieren. Via het bloed komen ze op de verschillende plaatsen in je lichaam terecht en doen ze ‘hun werk’. Veranderingen in de grootte en vorm van je lichaam tijdens de groei zijn ‘gecorreleerd’ (ze hangen samen) met veranderingen in bepaalde hormoon levels.

Echter valt er in veel artikelen te lezen dat er geen ‘causale’ verbanden zijn vastgesteld. Dat betekent dat je dus niet kunt zeggen dat je lichaamsgrootte verandert doordat je hormoonlevels veranderen maar dat je ook niet kunt zeggen dat je hormoonlevels veranderen doordat je lichaam groter wordt.

Hormoon bijdrage

De hormonen die het meest bijdragen aan de fysieke verandering gedurende je puberteit (dus de maturation waar we het over hadden) zijn het groei hormoon (noemen we afgekort GH) en het schildklierhormoon. Deze hormonen worden uitgescheiden door de lever, vetweefsel en een aantal andere organen in ons lichaam. Het groeihormoon zorgt voor de synthese van eiwitten (dat betekent dat er eiwitten worden aangemaakt) en de toename van vetafbraak om energie te leveren voor de groei.

Het schildklierhormoon is belangrijk voor de rijping/ de ontwikkeling van onze hersenen en helpt het groeihormoon bij de groei van botten. Naast het groei- en schildklierhormoon speelt ook insuline een grote rol bij de groei.

Insuline heeft een wisselwerking met andere groeihormonen en stimuleert het metabolisme van koolhydraten, vetten en eiwitten. Metabolisme is het afbreken van je voedsel in energie. Je hebt vast wel eens gehoord dat als je een snel metabolisme hebt, je sneller voedsel omzet in energie (je hebt een snelle stofwisseling noemen ze dat ook wel), je ook sneller calorieën verbrandt en je bijvoorbeeld eerder gewicht verliest.

Toename hormonen

Aan het begin van de puberteit treden er veranderingen op in het centrale zenuwstelsel. Ook wordt de regulatie van hormonen complexer. Gonadale steroïde hormonen en androgenen (moeilijke begrippen, maar dit zijn je geslachtshormonen) in de bijnieren zullen dan meer een centrale rol gaan spelen. Het groeihormoon zal halverwege de puberteit toenemen.

Dit komt door de toename in steroïd hormonen in de geslachtsklieren. Dit zal leiden tot een toename in de groeisnelheid. Hoe? Dat hebben we hierboven al gelezen!).

Ook is er een toename van de GH/ IFGH-1 (ook een van onze hormonen), die in wisselwerking staat met de geslachtshormonen. Deze schijnt heel erg belangrijk te zijn tijdens onze groei. Aan het einde van de puberteit zullen de niveaus van het groeihormoon en die ene met de moeilijke naam, het IFGH-1 hormoon, afnemen tot waarden van voor de puberteit.

Dit zal de groeisnelheid weer verminderen. Eigenlijk best ingewikkeld en ook wel knap toch? Wat ons lichaam allemaal wel niet doet om ons tot een groot mens te maken?

Naast al de bovengenoemde hormonale veranderingen zal een meisje/ vrouw ongesteld worden tegen het einde van de puberteit. Volgens de literatuur begint de ongesteldheid ongeveer 2,5 jaar na het begin van de borstgroei. Een ander artikel dat gaat over ongesteldheid geeft aan dat de start van de ongesteldheid meestal ongeveer een jaar na de Peak Height Veolocity start.

Peak high velocity

Je hebt net al kennis kunnen maken met een nieuw begrip, de Peak Height Velocity. Een op het eerste gezicht lastig begrip, maar wel een begrip die erg vaak voorkomt in de literatuur en waar vaak naar wordt gerefereerd.

Er zijn namelijk verschillende manieren om de groei en vooral de ‘maturation’ te meten. Peak Height Velocity (de afkorting is PHV en zo zal het vanaf nu ook genoemd worden) is een van de meest gebruikte manieren in de sport om de groei/ maturation te meten. Het geeft hiervoor een nauwkeurige maatstaf om het professioneel te zeggen. PHV geeft een indicatie van de ‘maturitional status’ (hoe ver je bent in je proces om mature te worden) op basis van de veranderende relatie tussen beenlengte, zithoogte en de totale lengte van je lichaam.

Berekening

Om de PHV te berekenen wordt er een formule gebruikt die eigenlijk altijd hetzelfde is. Een slim iemand heeft deze ooit bedacht en sinds dien wordt deze altijd gebruikt bij het berekenen van de PHV. Jongens en meisjes hebben een aparte formule omdat de groei er voor jongens en meisjes anders uit ziet.

Als je de PHV hebt berekend aan de hand van je metingen en de formule, komt daar een leeftijd uit. Op die leeftijd heb je je ‘peak height velocity’, oftewel de piek in je groeisnelheid. Dit is de leeftijd waarop de maximale groeisnelheid tijdens de groeispurt plaatsvindt.

De PHV verschilt van persoon tot persoon. Bij meisjes ligt de PHV tussen de 9 en 15 jaar oud, met een gemiddelde van ongeveer 12 jaar oud. Bij jongens ligt deze iets later, zo tussen de 13 en 16 jaar oud. Alle segmenten (dat zijn de onderdelen van je lichaam) hebben daarnaast een andere timing van hun groeispurten in vergelijking met de PHV. Ze werken samen, maar niet op een lineaire manier (dus niet allemaal tegelijk).

De groeispurt van de benen vindt bijvoorbeeld plaats vóór de PHV, terwijl de groeispurt van het humerus- (dat is je arm) en botmineraalgehalte plaatsvindt na de PHV. Hierdoor kan je lichaam een beetje ‘uit zijn doen’ raken tijdens de puberteit. Dat geeft dus weer aan dat er echt wel veel verandert en het lichaam er echt even ontdaan van kan zijn. Dan kan natuurlijk weer erg veel invloed hebben op je sportcarrière.

Metingen in kaart brengen

Een manier om je turn(st)ers in kaart te brengen door middel van je PHV metingen. De chronologische leeftijd tegenover de leeftijd tijdens PHV. Als de bolletjes gelijk vallen zitten ze middenin de groepspurt.

De volgende formules worden gebruikt om de PHV te berekenen:

■Voor jongens:
-9,236 + (0,0002708*(BL*ZL)) + (0,001663*(LT*BL)) + (0,007216*(LT*ZL)) + (0,02292*(KG/LL*100))

Voor meisjes:
-9,376 + (0,0001882*(BL+ZL)) = (0,0022*(LT*BL)) + (0,005841*(LT*ZL)) + (-0,002658*(LT*KG)) + (0,07693*(KG/LL)*100)

BL = beenlengte (cm), die je kunt berekenen door het verschil in lengte en zithoogte
ZL = zithoogte (cm)
LT = leeftijd (jaren)
LL = lichaamslengte (cm)
KG = gewicht (in kg)

Dit is een voorbeeld van een Excel bestand

Tot slot

Hopelijk heb je in dit artikel wat kunnen leren over de fysieke groei van turnsters in de sport. In een volgend artikel bespreken we hoe de verandering in parameters je sportprestaties kunnen beïnvloeden. Meer weten? Bekijk dan eens onze online bijscholing over fysieke groei, of praat met andere trainers op ons platform.