Verandering in fysieke parameters; beïnvloedt het de sportprestatie?

Nienke Ekelenkamp
17 maart 2021

Fysieke parameters in de turnsport. De groei van turnsters heeft effect op de sportprestatie. Vanwege de verschillen in timing van de groeispurten van de segmenten ten opzichte van de PHV, en het feit dat het lichaam daar een beetje mee ‘uit z’n doen raakt’, worden fysieke parameters beïnvloed. Deze veranderingen zijn voor iedereen verschillend (inter-individueel noemen we dat ook wel). En erg belangrijk voor turn(st)ers en sporters in het algemeen. Het beïnvloeden van deze parameters kunnen namelijk ook de prestaties beïnvloeden. (met alle gevolgen van dien).

In dit artikel worden verschillende fysieke parameters, met betrekking tot de PHV, uitgewerkt. De parameters die worden besproken zijn van groot belang in de turnsport. De onderzoeken die worden besproken zijn niet persé gericht op de turnsport. Ze zijn echter wel van toepassing in de turnsport. Omdat de groei bij meisjes en jongens erg kan wisselen, is er in dit artikel voor gekozen om wat meer in te gaan op vrouwelijke turnsters. De veranderingen zullen dan ook voornamelijk op hen gericht zijn. Dit betekent niet dat alle veranderingen niet zullen gelden voor mannelijke turners.

 

Kracht

Een van de fysieke parameters waar de groei van invloed op is, is je kracht. Je kracht verandert namelijk tijdens de groei. In veel artikelen wordt aangegeven dat er eigenlijk te weinig aandacht is geweest voor deze verandering. Ze zouden hier graag meer onderzoek naar willen doen. Wellicht dus dat er in de toekomst nog meer informatie zal zijn over wat er gebeurt met je kracht tijdens de groei(spurt).

Een van de onderzoeken die wel aandacht hebben gegeven aan kracht en groei, benoemt dat de krachttoename van de spieren in verhouding lijkt te staan tot de lichaamsgrootte pre-pubertijd. Dit betekent dat wanneer je groeit (in je gehele lichaam), je spierkracht tegelijk meegroeit. Groei je snel, dan groeit je spierkracht ook snel. Groei je langzaam, dan groeien je spieren ook langzaam. Ze geven aan dat dit alleen het geval is vóór je puberteit.

Tijdens de puberteit en de PHV treden er hierin veranderingen op (en is deze verhouding dus ‘zoek’). Echter lopen de bevindingen hierover uiteen; niet iedereen heeft hierover precies dezelfde ideeën. Volgens een van de onderzoeken treedt je piekkracht rond de PHV op en 0,6 jaar vóór de Peak Weight Velocity. (een nieuw begrip dat later nog zal worden besproken. Eigenlijk is dit niet de piek in je groei, maar de piek in je gewichtstoename). Zij zeggen dus dat de groei in je spierkracht het snelst is rond de Peak Height Velocity.

 

Piekkracht bij fysieke parameters

In dit zelfde onderzoek vonden ze ook een langzamere groeisnelheid van de biceps (je spierbal) ten opzichte van de PHV. Dus je piekgroeisnelheid zou sneller zijn dan de groeisnelheid van de biceps. In een tweede onderzoek over groei en kracht treedt de piek explosieve kracht 0,5 jaar na de PHV op en in een derde onderzoek treedt deze op een korte periode vóór de PHV. Hieruit kun je inderdaad concluderen dat de onderzoeken het niet helemaal met elkaar eens zijn, maar dat de piekkracht in ieder geval niet ver voor of na de PHV ligt.

Welke vraag wel eens naar boven zou kunnen komen als we het hebben over kracht voor en na de groei, is de vraag/ de discussie over het versterken van je spierkracht. Zou je dit juist wel of niet moeten doen voordat je de groeispurt hebt gehad? Een aantal jaren geleden dacht men dat spieroefeningen doen een negatief effect kan hebben op je groei op jonge leeftijd en dat het dus niet handig is om dit te doen. Inmiddels is dit weer achterhaald. Wat in ieder geval belangrijk is, zeker op jonge leeftijd, is dat er met zorg en deskundige begeleiding gewerkt moet worden aan de opbouw van de spierkracht. Of jij het als train(st)er nodig vindt om hier op jonge leeftijd al aan te werken is aan jezelf en moet aansluiten bij jouw eigen visie.

Uithoudingsvermogen

Een tweede belangrijke van de fysieke parameters binnen de turnsport is uithoudingsvermogen. Het uithoudingsvermogen is het vermogen om voor een bepaalde tijd een lichamelijke inspanning te kunnen volhouden (hier komt ook vaak het mentale uithoudingsvermogen nog bij kijken). Er zijn een aantal onderzoeken gedaan naar uithoudingsvermogen tijdens de groei.

Een van die onderzoeken laat een toename in het uithoudingsvermogen zien bij meisjes tot aan de leeftijd van 14 jaar. In een ander onderzoek nam het uithoudingsvermogen toe tot de leeftijd van 16 a 17 jaar. Een derde onderzoek onderzocht verschillende duurtrainingen met uiteenlopende bevindingen. Tijdens een duurloop vertoonden meisjes een piek uithoudingsvermogen tussen de 4 en 8 maanden vóór de PHV. Daarna een dramatische daling tijdens de PHV en een lichte maar positieve stijging na de PHV. In een shuttle-run-test nam het uithoudingsvermogen af 8 maanden voor de PHV tot aan de PHV. Vervolgens nam het toe 4 maanden na de PHV en nam weer af een jaar na de PHV. In een veertig meter sprint werd het maximale uithoudingsvermogen 8-4 maanden voor de PHV gevonden. Een afname trad op tijdens de PHV. Het uithoudingsvermogen nam weer toe 8 maanden na de PHV.

Feitjes over de fysieke parameters bij uithoudingsvermogen

Dus even opgesomd:
– vermogen neemt toe tot aan 14 jaar
– vermogen neemt toe tot aan 16 à 17 jaar
– piekvermogen tussen 4 en 8 maanden voor PHV, daling tijdens PHV en lichte stijging na PHV
– vermogen nam af 8 maanden voor PHV tot aan PHV, nam toe 4 maanden na PHV, nam af jaar na PHV
– piekvermogen tussen 4 en 8 maanden maanden voor PHV, afname tijdens PHV, toename 8 maanden na PHV

Ondanks dat ook hier verschillende bevindingen zijn, laat dit wel zien dat er toename of afname van het uithoudingsvermogen kan optreden voor, rondom of na de PHV.

Coördinatie

Een derde, en belangrijke, van de fysieke parameters binnen de turnsport is je coördinatie. Coördinatie is het nauwkeurig kunnen uitvoeren van bewegingen met behulp van je zintuigen, zenuwen en spieren.

Tijdens de puberteit vindt de groeispurt van bepaalde segmenten en ledematen op een ander ‘tijdstip’ plaats dan de PHV (dit hebben jullie al eerder kunnen lezen). Doordat het lichaam niet in verhouding groeit en je tijdelijk bijvoorbeeld langere benen kunt hebben dan de rest van je lichaam (in verhouding dan natuurlijk, uiteraard worden je benen nooit langer dan je gehele lichaamslengte) kan de coördinatie tijdens je groeispurt erg worden verstoord.

Lichaamszwaartepunt verplaatst

Je lichaamszwaartepunt komt dan op een andere plek te liggen. Deze periode wordt ook wel “puberale onhandigheid” genoemd. In een van de onderzoeken wordt gesuggereerd dat coördinatie afhangt van neuromusculaire (de spieren en de zenuwen) patronen. Meisjes hebben volgens hen geen toename van de coördinatie na de PHV, wat zou kunnen betekenen dat er een piek optreedt vóór PHV.

Voor turnsters zou deze puberale onhandigheid kunnen betekenen dat bijvoorbeeld het evenwicht op de balk wordt verstoord. Wanneer er vaker van de balk wordt afgevallen dan voor de puberteit, is dit dus niet direct te wijten aan het feit dat de turnster misschien minder haar best doet, maar aan het feit dat de coördinatie verstoord wordt en zij zichzelf opnieuw moet ‘hervinden’ in het balans zoeken op de balk. Uiteraard zal dit ook op andere toestellen het geval zijn waar de coördinatie een belangrijke rol speelt.

Flexibiliteit

De vierde van de fysieke parameters is flexibiliteit, die we vaak al snel relateren aan de turnsport. Door een flexibel lichaam heb je minder kans op blessures, vermindert de spierpijn, heb je minder strakke pieren (en voel je je vaak meer ontspannen) en heb je een grotere bewegingsvrijheid.

Volgens een van de onderzoeken over flexibiliteit hebben meisjes een stabiele flexibiliteit vanaf de leeftijd van 5 tot aan ongeveer 11 jaar oud. Met hierbij een lichte verbetering tot de leeftijd van 15 jaar. (resultaten werden gemeten met een sit-and-reach-test, ook wel bekend als een langzit).

Dit onderzoek suggereert dat de toename van flexibiliteit na de leeftijd van 11 jaar tegelijk optreedt met de toename van de romplengte. Wanneer je romp in verhouding langer wordt, kun je makkelijker en verder voorover buigen. Volgens een ander onderzoek neemt de flexibiliteit af van 8 maanden voor de PHV tot aan de PHV. Bereikt het een piek 8 maanden na de PHV en neemt 15 maanden na de PHV weer af. (resultaten werden gemeten met een maximale rompflexietest, waarbij je voorover buigt en je handen richting de grond gaan).

Bevindingen

De bevindingen:
– stabiel tot aan 11 jaar, verbetering tot aan 15 jaar
– afname tot 8 maanden voor PHV tot aan PHV, piek 8 maanden na PHV, afname na 15 maanden na PHV

Ook deze bevindingen komen niet helemaal met elkaar overeen. Wat eruit geconcludeerd zou kunnen worden is dat de flexibiliteit verhoogd of verlaagd zou kunnen zijn omdat je tijdens je groei niet lineair groeit (weet je nog, dat de groei van je segmenten niet overeen komt met je PHV?). Het is bekend dat je handen, voeten en hoofd eerst groeien. Daarna komen je armen en je benen. Als laatst groeit je romp. Afhankelijk van welke flexibiliteit je test, zal het voor, tijdens of na de PHV wat beter of wat slechter kunnen zijn.

Balans

De vijfde van de fysieke parameters die nodig is om goed te kunnen turnen (zeker bij turnsters), is balans. Helaas is er over balans weinig te vinden in de literatuur. We weten al dat je balans verminderd kan zijn omdat je coördinatie tijdens de groei verstoord is.

In een van de weinige onderzoeken over groei en balans is gebleken dat de balans van meisjes groter is dan dat van jongens tijdens de PHV. Dit komt door een lager lichaamszwaartepunt door de vroege groei van de benen (de romp kwam pas daarna, zoals eerder vermeld). Wanneer het lichaamszwaartepunt zich dus verplaatst doordat je lichaam niet lineair groeit, kan dan invloed hebben op de balans. Bij jongens zal dit iets later zijn dan bij meisjes.

Aeroob vermogen

Een zesde van de fysieke parameters dat gerelateerd is aan de groei, is het aeroob vermogen. In je lichaam worden brandstoffen verbrand waardoor energie ontstaat. Je lichaam kan dit doen met en zonder behulp van zuurstof. Wanneer we het hebben over aeroob wordt er zuurstof gebruikt bij dit proces. Er wordt dus energie geproduceerd aan de hand van zuurstof.

Aeroob vermogen is gerelateerd aan verschillende ‘demografische’ gegevens, zoals leeftijd, sekse, je lichaamsgrootte en je status van ‘maturity’. In een van de onderzoeken over aeroob vermogen en groei wordt gesuggereerd dat je relatieve VO2 (hoeveel zuurstof je opneemt, dit is een graad om conditie mee aan te duiden) stijgt tot ongeveer de leeftijd van 13 jaar.

Je relatieve VO2 daalt ongeveer een jaar voor PHV en blijft dalen tot een aantal jaar na PHV. In een ander onderzoek wordt aangegeven dat de stijging voor je puberteit te maken heeft met de zuurstof capaciteit van je bloed, welke stijft gedurende de jeugd. De daling tijdens de PHV is gerelateerd aan de snelle groei van je lichaamsgewicht, wat de zuurstofopname laat dalen. Een derde onderzoek ondersteunt de bevindingen uit de eerste 2 onderzoeken.

Het is dus goed om te weten dat je rond de PHV periode minder energie kunt produceren met behulp van zuurstof, omdat er gewoonweg minder zuurstof opgenomen kan worden in het lichaam dan tijdens je jeugd.

Anaeroob vermogen

Een zevende en de laatste van de fysieke parameters is het anaëroob vermogen. Dit gaat over de energie die je kunt produceren zonder dat er zuurstof wordt gebruikt. Er wordt op dat moment een ander systeem in je lichaam actief. Het anaeroob vermogen is gerelateerd aan de groeispurt van je spieren. Omdat de groeispurt van de spieren later optreedt dan de PHV, kan anaëroob vermogen een piek hebben na de PHV.

Dit betekent dus dat je minder snel vermoeid zou kunnen raken (minder snel aan je anaerobe drempel komt) na de PHV. Helaas is informatie over anaerobe prestaties tijdens de groei erg beperkt en is er in artikelen niet meer over te vinden dan bovenstaande.

Binnen de turnsport gebruiken we, naar alle waarschijnlijkheid, zowel het aeroob als het anaerobe vermogen. Het is een aparte studie om hier dieper op in te gaan.

Do’s en don’ts

Naar aanleiding van de informatie over de fysieke parameters in relatie tot de groei kunnen er een aantal Do’s en Don’t worden opgesteld.

DO’s 

  • Wanneer je krachttraining wilt geven voordat turn(st)ers hun groeispurt hebben bereikt, doe dit dan altijd onder deskundige begeleiding of zorg ervoor dat je weet wat je doet (zeker als je dit met gewichten wilt gaan doen)
  • Houdt er rekening mee dat het uithoudingsvermogen verminderd kan zijn en dat turn(st)er vaak een langer herstel nodig hebben dan voor de groeiperiode
  • Train mogelijk extra balans in de periode van puberale onhandigheid
  • Geef turn(st)ers de kans om zichzelf te ‘hervinden’ tijdens en vlak na de groeispurt
  • Geef de spieren van je turn(st)ers de kans om rustig aan flexibiliteit en lenigheid bij te houden of te verbeteren, push hier niet te veel in
  • Houd rekening met een mogelijk verminderde zuurstof opname in het lichaam waardoor er minder energie geproduceerd kan worden
  • Train eventueel extra om het aerobe vermogen te verbeteren, maar doe dit altijd bedachtzaam

DON’TS

  • Train, zeker voor de groeispurt, niet met (veel) gewichten zonder dat je er verstand van hebt
  • Reken turn(st)er niet af op hun verminderde prestatie vermogen (doordat ze bijvoorbeeld minder kracht, lenigheid of uithoudingsvermogen hebben) tijdens de groeispurt. Ze doen hun best, maar het lichaam werkt niet altijd mee
  • Vraag niet teveel van de spieren wat betreft flexibiliteit en lenigheid tijdens de groeispurt.