Turnen is een sport die niet alleen fysieke uitdagingen biedt, maar ook mentale obstakels. Van het leren van nieuwe vaardigheden tot het uitvoeren van ingewikkelde routines, de druk om perfect te presteren kan leiden tot angst en blokkades. Het is volkomen normaal om deze emoties te ervaren, maar hoe ga je ermee om? In dit artikel bespreken we de oorzaken van angsten en blokkades in het turnen, geven we herkenbare voorbeelden, en bieden we praktische tips voor het overwinnen van deze mentale obstakels.
Wat zijn blokkades en angsten in het turnen?
Blokkades zijn mentale die de prestaties van een turnster belemmeren. Ze kunnen ontstaan door verschillende factoren, zoals onzekerheid, eerdere blessures of het ervaren van een te hoge druk om te presteren. Angsten zijn de gevoelens van nervositeit, paniek of angst die vaak optreden voor of tijdens een oefening of wedstrijd. Deze angsten kunnen zich uiten als een blokkade, waarbij een turnster zich niet in staat voelt om de oefening goed uit te voeren of zelfs vastloopt in de uitvoering.
Veel turnsters hebben momenten waarop ze bepaalde vaardigheden of oefeningen niet kunnen uitvoeren, zelfs als ze fysiek in staat zijn om dit te doen. Dit is vaak het resultaat van mentale blokkades die ontstaan door angst, stress of twijfels.
Herkenbare voorbeelden van angsten en blokkades
- De angst om te vallen
Een van de meest voorkomende angsten in het turnen is de angst om te vallen, vooral bij moeilijkere onderdelen op bijvoorbeeld de balk, of (schroef) salto’s op vloer. Een turnster die voor het eerst een salto probeert, kan zich ontzettend onzeker voelen over de landing. Zelfs ervaren turnsters kunnen angst hebben om een element opnieuw te proberen na een mislukte poging.
Voorbeeld:
Emma, een turnster die al jarenlang traint, heeft moeite met het uitvoeren van een salto achterwaarts op de vloer. Hoewel ze het al eerder heeft gedaan, herinnert ze zich de keer dat ze hard viel en haar vertrouwen werd geschaad. Sindsdien is ze bang om het nog eens te proberen, zelfs al weet ze dat ze het fysiek kan. Elke keer als ze het probeert, stopt ze halverwege, volledig verlamd door de angst om opnieuw te vallen.
- De angst voor nieuwe vaardigheden
Nieuwe vaardigheden kunnen voor veel turnsters een bron van angst zijn. De onbekendheid van een nieuwe beweging of techniek kan onzekerheid creëren. De druk om snel vooruitgang te boeken en perfectie na te streven, kan de angst verergeren.
Voorbeeld:
Sophie heeft al veel vooruitgang geboekt in zijn turnen en kan de meeste oefeningen met gemak uitvoeren. Maar toen zij begon met het leren van de gevorderde vaardigheid "flikflak", werd zij zenuwachtig. De onbekendheid van de beweging en de onzekerheid over het uitvoeren ervan maakten hem angstig. Zij stelde elke poging uit, zelfs al had zij het fysiek kunnen doen, en haar angsten begonnen hem te belemmeren.
- Faalangst en zelfkritiek
Faalangst kan een enorme invloed hebben op de prestaties van een turnster. Het constante gevoel van "ik mag geen fout maken" kan tot blokkades, waarbij de turnster zo gefocust is op het vermijden van fouten dat dit haar prestaties juist schaadt. Turnsters kunnen zich ook sterk laten beïnvloeden door de mening van coaches, teamgenoten of ouders, wat de druk verhoogt.
Voorbeeld:
Tessa is een talentvolle turnster, maar elke keer als ze een wedstrijd heeft, voelt ze een enorme druk om te presteren. Ze is bang om te falen voor haar coach en haar teamgenoten. Dit creëert een vicieuze cirkel: hoe meer ze zich zorgen maakt, hoe meer fouten ze maakt, wat haar zelfvertrouwen verder ondermijnt. Haar faalangst verhindert haar om te presteren op het niveau dat ze eigenlijk kan bereiken.
Oorzaken van blokkades en angsten in turnen
De oorzaken van angsten en blokkades kunnen variëren van persoon tot persoon, maar er zijn enkele veelvoorkomende factoren:
- Eerdere ervaringen
Een van de grootste factoren achter blokkades is de ervaring van eerdere blessures of negatieve ervaringen. Bijvoorbeeld, als een turnster in het verleden een val heeft gehad, kan de angst voor een herhaling van dit incident een grote invloed hebben op hun vermogen om verder te gaan. - Druk om te presteren
Turnen is een sport die vaak gepaard gaat met competitie, en de druk om goed te presteren kan enorm zijn. Deze druk kan zowel intern als extern zijn: bijvoorbeeld de verwachting van coaches of ouders, of de persoonlijke ambitie om te voldoen aan de gestelde normen. Dit kan angst en stress veroorzaken. - Perfectionisme
Veel turnsters hebben de neiging om perfectionistisch te zijn, wat hen ertoe aanzet om constant te streven naar perfectie. Dit kan hen echter verlammen, vooral als ze niet in staat zijn om aan hun eigen hoge verwachtingen te voldoen. - Onzekerheid over het lichaam
Turnen vereist een sterke fysieke controle en bewustzijn van je eigen lichaam. Soms kunnen onzekerheden over het lichaam, zoals een gebrek aan vertrouwen in de fysieke vaardigheden of het uiterlijk, bijdragen aan de angst om te presteren.
Hoe om te gaan met blokkades en angsten
- Stap voor stap aanpakken
Het overwinnen van blokkades begint met het afbreken van de angst in kleinere, meer beheersbare stappen. In plaats van te focussen op de volledige oefening of vaardigheid, kun je beginnen met de fundamenten. Als een turner bijvoorbeeld bang is voor een salto, kan het helpen om eerst te oefenen met de kracht van de sprong, en vervolgens naar de rotatie en landing te werken. Het in kleine stappen verdelen van de vaardigheid kan de angst verlichten. - Positieve Zelfpraat en Visualisatie
Positieve zelfpraat en visualisatie kunnen een krachtig hulpmiddel zijn. Door jezelf mentaal voor te stellen dat je succesvol een oefening uitvoert, kun je het zelfvertrouwen opbouwen en de angst verminderen. Herinner jezelf eraan dat angst normaal is, en dat het oké is om fouten te maken. Positieve affirmaties kunnen helpen om de innerlijke criticus te verminderen. - Ontspanningstechnieken
Het is belangrijk om de angst in het moment te kalmeren. Ademhalingstechnieken, mindfulness en visualisatie van een rustige omgeving kunnen helpen om de spanning te verminderen. Deze technieken kunnen je helpen om de controle terug te nemen over je gedachten en emoties, waardoor je je beter kunt concentreren op de uitvoering van de beweging. - Communicatie met coaches en teamgenoten
Het bespreken van angsten met coaches of teamgenoten kan veel helpen. Het is belangrijk om een ondersteunend netwerk te hebben waar je je onzekerheden kunt uiten. Coaches kunnen helpen bij het aanpassen van je trainingen en het bieden van emotionele steun. Teamgenoten kunnen je ook aanmoedigen en inspireren om door te zetten. - Geduld
Het belangrijkste is om geduldig met jezelf te zijn. Blokkades en angsten verdwijnen niet van de ene op de andere dag, maar door consistent te werken aan het opbouwen van zelfvertrouwen en het aanpakken van je angsten, zul je merken dat de blokkades langzaam beginnen te verdwijnen. Het is belangrijk om jezelf niet te hard te beoordelen als je vooruitgang langzaam gaat.
Faalangst binnen de turnsport
Faalangst komt veel voor in de turnsport. Kromme benen, een wiebel en een holle rug, voor al die foutjes geef ik je acht tiende aftrek bij dit element zegt de jury na het beoordelen van Emma’s handstand op de balk. Emma heeft hard gewerkt aan het perfectioneren van haar handstand maar toch krijgt ze een hele lijst aan aftrekpunten bij dit onderdeel. ‘’Wat ben ik toch een mislukking, ik krijg dit simpele element nooit onder de knie’’ denkt Emma.
Over het algemeen heb ik het idee dat turnen een bepaald type mens aantrekt, veelal de mens die erg streng is voor zichzelf, de perfectionist. Fouten worden door perfectionisten als faalacties ervaren. In mijn lessen had ik vaak te dealen met turnsters die nogal faalangstig waren. Ook voor mijzelf een herkenbaar probleem. Zodra ze niet presteerden zoals ze wilden ging het helemaal mis, tot huilen aan toe.
Betekenis faalangst
Waar komt faalangst vandaan?
Faalangst kan zowel genetisch bepaald zijn als ontstaan door omgevingsfactoren. Zo kun je bijvoorbeeld aanleg hebben om zwart-wit te denken. Je doet iets goed óf fout. Er bestaat geen grijze zone. Als een element net niet helemaal goed gaat wordt het vaak als een ‘’fout’’ bestempeld.
Omgevingsfactoren kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen van faalangst. Als je in je jeugd te maken hebt gehad met ouders of andere belangrijke personen die hoge eisen stelden dan kan dat patroon zich op latere leeftijd voortzetten. De overtuiging dat je altijd het hoogst mogelijke moet behalen is vanzelfsprekend. Deze lat is vaak bijna onhaalbaar hoog en brengt veel druk met zich mee. Je kunt je geen fouten veroorloven om met deze druk te dealen. Deze worden vaak als mislukkingen bestempeld. Men wordt bang om fouten te maken.
Voorbeeld
Lieke haar ouders merken dat ze aanleg heeft voor turnen. Ze mag van de trainster na een half jaar al doorstromen naar een selectiegroep. Lieke haar ouders hopen dat ze nog een aantal niveaus hoger mag gaan turnen. Ze doen er alles aan om haar te voorzien van een gouden medaille (hoge eis). Ze moet vroeg naar bed, gezond eten en in haar vrije tijd pushen ze haar om wat kracht en lenigheid bij te houden. Doet ze dat niet dan zal ze falen (zwart-wit denken). Als ze dit niet kan waarmaken dan laten haar ouders hun teleurstelling merken.
Op latere leeftijd neemt Lieke de regie zelf in handen. Uiteindelijk zou ze graag deelnemen aan een NK of zelfs WK (onrealistische eis). Ze traint er ontzettend hard voor. Ze traint vier keer per week. Op balk is ze nu bezig met het leren van de salto. Om aan al haar elementeisen te voldoen moet deze erin. Na twee maanden trainen zit het element er nog steeds niet in. Ze raakt hier ontzettend verdrietig en gefrustreerd van. Lieke huilt iedere training en neigt zelfs te stoppen met trainen omdat ‘’het toch nooit gaat lukken’’ (zwart-wit denken). Ze zit vast in haar vaste mind-set: ze kan de salto nog steeds niet en gaat ook niet vooruit. De gedachte dat zowel zijzelf als haar ouders ontzettend teleurgesteld in haar zijn maakt haar ontzettend angstig
Hoe herken je een faalangstige turn(st)er?
Faalangst kun je herkennen aan bepaalde gedachtes, gedragingen en gevoelens. De gedachtes zijn vaak negatief en erg kritisch. In onderstaande tabel heb ik een aantal voorbeelden genoemd. Je kunt je voorstellen wanneer iemand tegen zichzelf zegt ‘’je bent een mislukking’’, dit veel onzekerheid en verdriet met zich meebrengt. Door deze gevoelens van verdriet en onzekerheid kan een turnster motivatie verliezen of zelfs het oefenen van bepaalde elementen vermijden. Wees alert op de signalen van wat een turn(st)er zegt en doet.
Wat zijn de effecten van faalangst?
Turnen is een jurysport waarbij de beoordeling van een oefening of element bestaat uit het tellen van de ‘’fouten’’. De fouten worden per element gescoord en uiteindelijk presenteert de score van een oefening hoe ‘’goed’’ het is gegaan, ook ten opzichte van andere turnsters. Het is een vaardigheid ansich om niet enkel te focussen op de fouten en tekortkomingen van bijvoorbeeld je wedstrijdoefeningen. De emotionele lading die een turn(st)er ervaart bij het maken van deze fouten kan veel impact hebben op onder anderen haar zelfvertrouwen. De mate van zelfvertrouwen hangt samen met angst, (intrinsieke) motivatie en concentratie wat alle drie invloed heeft op de uiteindelijke prestatie.
Neem het voorbeeld van Emma, ze vindt zichzelf ‘’een mislukking’’. Ze zal zich ongetwijfeld erg verdrietig voelen. Haar angst voor nog een mislukking zal vergroten, haar motivatie om de handstand te blijven trainen verkleinen en tijdens het oefenen zal haar concentratie worden verstoord met gedachtes als ‘’je kunt dit toch niet’’, ‘’de trainster zal me vast weer wijzen op mijn lelijke kromme benen’’.
Hoe ga je als turntrainster met faalangst om?
Hieronder staan een aantal tips genoemd om met de verschillende aspecten en impacts van faalangst om te gaan:
- Focus niet te veel op het resultaat maar meer op het proces. Alle kleine succeservaringen tellen mee. Laat een turnster bijvoorbeeld iedere training een overwinning benoemen of opschrijven.
- ‘’Fouten maken moed’’. Van je fouten kun je leren en een fout is niet iets ‘’slechts’’. Leer van je fouten en pak ze aan. Het is onderdeel van je leerproces om uiteindelijk je resultaat te bereiken.
- Corrigeer de strenge uitspraken die de turnster naar zichzelf uit. Misschien ben jij wel een van de ‘’belangrijke personen’’ in het leven van de turnster die deel uit maken van de opvoeding. Dit vormt een turnster op latere leeftijd. Leer een turnster met compassie tegen zichzelf te praten in plaats van zichzelf af te kraken. ‘’Je kunt het nog niet’’ klinkt al veel liever dan ‘’je kunt het nooit en bent mislukt’’.
- Wees je bewust van de verwachtingen van een turnster en stel deze zo nodig bij. Als een turnster de hoge eis heeft ooit een WK te behalen terwijl dat er niet in zit dan ervaart ze onnodig veel druk.
- Probeer een turnster meer ‘’grijs’’ te laten denken: iets is niet altijd geheel ‘’goed’’ of ‘’fout’’. Als een radslag wordt gemaakt met enkel kromme benen in plaats van kromme benen én tenen is het niet nog steeds een ‘’fout’’.
Extra tips
- Waar komt het de veeleisendheid en de angst voor het maken van fouten vandaan? Zijn de ouders de oorzaak ouders of groepsgenoot? Pak de oorzaak aan! Ga bijvoorbeeld met deze personen in gesprek.
- Let op je woorden. ‘’Die overslag was niet goed, voordat je je mag aankleden wil ik nog een goede hebben gezien.’’ Hierdoor ervaart een turnster dat als ze fouten maakt er sancties aan hangen. Ook de verwoording van je ‘’tips’’ kan veel invloed hebben op de beleving en interpretatie van het maken van fouten.
Al met al is faalangst zowel voor de turn(st)er zelf als de train(st)er een challenge. Merk de signalen op en kijk hoe je hier mee om kunt gaan. Wees je bewust van je rol als trainster, vooral voor veel jonge kinderen draag je meer bij aan de opvoeding dan je denkt. Hopelijk kun je wat met bovenstaande tips om toe te passen in je lessen.
Kun je meer tools en tips gebruiken voor het omgaan met faalangst? Bekijk dan onze bijscholingen en de tools op ons ledenplatform. Ben je nog geen lid? Klik dan hier om je in te schrijven voor het Beter Turnen Platform.
